Prvi dan marta 2020. godine označio je zvaničan početak primene testa samostalnosti – specifičnog testa usmerenog na utvrđivanje stepena samostalnosti preduzetnika u odnosu na nalogodavca. Ovaj metod je osmišljen sa ciljem da prepozna one privredne subjekte koji su formalno preduzetnici, ali su faktički zaposleni, te će se njihovi prihodi oporezivati kao „ostali prihodi” u smislu Zakona o porezu na dohodak građana (u daljem tekstu: Zakon).
Sam test je uveden i detaljno objašnjen Zakonom; testom su obuhvaćeni preduzetnici iz svih oblasti, a nema sumnje da će njegova uloga biti naročito istaknuta u sektoru informacionih tehnologija imajući u vidu značajan skok troškova rada do kog će njegova primena dovesti. Logična posledica izmene poreskog tretmana preduzetnika u IT sektoru jeste otežanje poslovanja IT kompanija i samim tim očekivano smanjivanje zarada zaposlenih, što može u velikoj meri uticati na odliv IT stručnjaka iz Srbije. O testu samostalnosti, kao i njegovim posledicama, pisali smo u našoj vesti Izmene „Testa samostalnosti” za preduzetnike i dva meseca „gratis”.
Paralelno sa uvođenjem testa samostalnosti, Zakon je predvideo i specifičnu poresku olakšicu kojom se motivišu poslodavci da zasnuju radni odnos sa nekadašnjim preduzetnicima koji ne uspeju da „polože” test. Naime, ukoliko zaključno sa 30. aprilom 2020. godine poslodavac zaposli kvalifikovano novozaposleno lice, oslobađa se obaveze plaćanja poreza na zarade i doprinose za to lice.
Član 21ž Zakona sadrži definiciju gore pomenutog kvalifikovanog novozaposlenog lica: to je lice koje u periodu od 1. januara do 31. decembra 2019. godine nije imalo status osiguranika zaposlenog, odnosno osiguranika samostalnih delatnosti koji je osnivač, odnosno član privrednog društva koji je u radnom odnosu u privrednom društvu čiji je osnivač, odnosno član, a koje je taj status steklo u periodu od 1. januara do 30. aprila 2020. godine zasnivanjem radnog odnosa kod poslodavca.
Pored toga, kvalifikovano novozaposleno lice jeste i lice koje u periodu od 1. januara do 30. aprila 2020. godine nije imalo status osiguranika zaposlenog, odnosno osiguranika samostalnih delatnosti koji je osnivač, odnosno član privrednog društva koji je u radnom odnosu u privrednom društvu čiji je osnivač, odnosno član, a koje je taj status steklo u periodu od 1. maja do 31. decembra 2020. godine zasnivanjem radnog odnosa kod poslodavca.
Šta se time postiže? Zapošljavanje lica, koja su se do sada smatrala preduzetnicima, postaje primamljivije i jednostavnije za poslodavca. Naime, poslodavac koji zasnuje radni odnos sa nekadašnjim preduzetnikom, oslobađa se plaćanja
- 70% poreza na zarade isplaćene u 2020. godini;
- 65% poreza na zarade isplaćene u 2021. godini;
- 60% poreza na zarade isplaćene u 2022. godini;
- 100% doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za zarade isplaćene u 2020. godini;
- 95% doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za zarade isplaćene u 2021. godini;
- 85% doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za zarade isplaćene u 2022. godini.
Dakle, ukoliko preduzetnik paušalac zaključi ugovor o radu sa svojim dosadašnjim nalogodavcem, nalogodavac će ostvariti pravo na značajne poreske olakšice u naredne tri godine.
Značaj ove beneficije ogleda se i u tome što predstavlja svojevrsnu protivtežu mogućim problemima u poslovanju privrednih subjekata koji ne ispune uslove sadržane u testu samostalnosti.
Ipak, uvođenje vanrednog stanja u Republici Srbiji stvorilo je potrebu prilagođavanja pojedinih propisa novonastalim okolnostima. Jedna od „najsvežijih” izmena je sadržana u Uredbi o pomeranju roka za sticanje statusa kvalifikovanog novozaposlenog lica (u daljem tekstu: Uredba) koja je stupila na snagu 24. aprila 2020. godine. Kako sam naziv Uredbe kaže, njome je produžen rok za sticanje statusa kvalifikovanog novozaposlenog lica, te se pomera sa 30. aprila na 60 dana od dana završetka vanrednog stanja.
Produženjem navedenog roka dosadašnji paušalci dobijaju dodatno vreme da u skladu sa propisima zasnuju redovan radni odnos i na taj način izbegnu sankcije poreske inspekcije, koje im prete ukoliko se utvrdi da ne ispunjavaju uslove predviđene testom samostalnosti. Dodatno vreme u ovom slučaju bi se moglo shvatiti kao druga šansa za sve one koji su propustili da do 30. aprila zaključe radni odnos i povod da preispitaju svoju prvobitnu odluku.
Imajući u vidu da se bliži kraj vanrednom stanju, i rok od 60 dana će uskoro početi da teče. Ukoliko već niste, ovo je idealna prilika da se još jednom zapitate: da li ispunjavate uslove da položite test samostalnosti? Ako je Vaš odgovor u velikoj meri neizvestan, razmotrite mogućnost stupanja u radni odnos sa Vašim dosadašnjim nalogodavcem ili razmotrite potpunu reorganizaciju vašeg poslovnog odnosa.